NGUỒN GỐC VÀ Ý NGHĨA CỦA LỬA TRẠI

NGUỒN GỐC

Trong cuộc sống nguyên thủy, ngẫu nhiên con người phát hiện ra lửa từ
tiếng sét trên trời cao trong những đêm giông tố bão bùng. Và một ngày
kia, vô tình họ cọ xát những viên đá vào nhau; tia sáng bừng lên và tạo
ra lửa. Lửa trở thành nguồn sống của con người, giúp con người thoát
khỏi đời sống nguyên sơ. Từ cuộc sống săn bắt, hái lượm, con người đã
biết dùng lửa để sưởi ấm, nướng chín thức ăn, tránh thú dữ và hợp quần
“bầy” sau những lúc săn bắt thú rừng, những lúc chiến thắng. Nhờ đó,
lửa là sản vật thiêng liêng, vừa là khởi điểm cho những sinh hoạt văn
hóa cộng đồng của người sơ khai.

Ngọn lửa bừng sáng... bóng tối và cái lạnh đáng sợ lùi dần, đám dã thú
sợ hãi và con người trở nên khổng lồ trước chúng. Ngọn lửa bùng lên...
ngạc nhiên trong cái nhìn linh thiêng, cho con người cái ý nghĩa hãy
đến với nhau, giúp sức và chia sẻ sự khó nhọc, tương trợ và cùng xây
đắp tinh thần trước mỗi khó khăn. Rồi cũng từ đó cuộc sống “bầy, đàn”
thêm ý nghĩa hơn lên; họ muốn nói, muốn hát cho nhau nghe, họ muốn múa,
muốn nhảy để cảm tạ thiên nhiên cũng như biểu thị sự chiến thắng trước
thiên nhiên.

Con người giờ đây đã biết sử dụng lửa để ăn chín, xua đuổi thú dữ, sưởi
ấm, sum họp sau mỗi ngày lao động. Họ đã biết tổ chức lễ hội, mừng
chiến thắng...

Lửa xua đi lạnh lẽo, bóng tối, sợ hãi... những sinh hoạt cộng đồng của
các bộ tộc người nguyên thủy đã được tái hiện bên ánh lửa. Họ tâm sự,
trao đổi kinh nghiệm sau ngày lao động vất vả; họ diễn tả lại những
công việc họ làm một ngày... Cứ thế, cứ thế từ thế hệ này đến thế hệ
khác không ngừng nghỉ...

Trong truyền thuyết Việt Nam có vua Lửa - có các lễ hội liên quan đến
lửa: lễ hội cồng chiêng, lễ hội đâm trâu, có tục cúng thần Lửa, thần
Rừng, thần Núi và thần Sự Sống...

Trên thế giới, trong thần thoại Hy Lạp có thần Prômêtê đã đánh cắp lửa
Trời cho nhân loại, chấp nhận sự trừng phạt của thần Dớt, đem lửa cho
con người để xua đi mông muội, u tối...

Gần đây nhất, các thương đội sau một ngày vất vả, khi đêm xuống họ quây
quần bên nhau quanh đống lửa kể cho nhau nghe những câu chuyện vui buồn
và đôi khi họ còn diễn lại các vai hào hiệp trong các câu chuyện thần
thoại xa xưa, vừa canh lũ cướp, vừa chống lại cái lạnh của núi rừng, sa
mạc... mang hơi ấm sẻ chia.

Nước ta từ xưa có một tục lệ rất hay là đêm giao thừa cả gia đình cùng
quây quần bên lò nấu bánh để canh lửa chờ năm mới đến, trong thời gian
này họ ôn lại hình ảnh của những người quá cố trong gia tộc, những
người thân xa quê hương như hướng về cội nguồn, tổ tiên.

Ý NGHĨA

Từ đó lửa có ý nghĩa tượng trưng cho sự văn minh, chân lý, lẽ phải, cái
thiện, xua đuổi cái ác, biểu tượng của sự đấu tranh cho chân lý; trở
thành những tín ngưỡng thiêng liêng, những nghi lễ, nghi thức truyền
thống (thờ thần Lửa, lửa thiêng Olempic, lửa truyền thống, lửa vĩnh cửu
tôn vinh tinh thần các anh hùng liệt sĩ...), lửa còn biểu tượng cho
khát vọng chiến thắng, cho sức trẻ, cho sự vươn lên của con người.

Ngày nay lửa được sử dụng trong sinh hoạt trại là hình thức sinh hoạt
văn hóa, là nghi thức thiêng liêng trong khai mạc, bế mạc các hoạt động
mang tính cộng đồng rộng lớn như trong các kỳ Đại hội TDTT - Olempic...

Khi sinh hoạt về đêm, lửa trại làm cho con người và khung cảnh thiên
nhiên thêm hòa quyện; tình thân ái thêm đậm đà, kỷ niệm được khắc sâu,
tinh thần đoàn kết, tinh thần đồng đội thêm thắm thiết, tâm hồn cao
thượng, nhân ái được truyền đi trong mỗi con người; tình yêu quê hương
đất nước được khơi dậy, xua đi những bận rộn toan tính đời thường để
sống hồn nhiên thanh thản với mọi người và thiên nhiên.

Mọi người có thời gian tĩnh tâm:

+ Để chiêm nghiệm cuộc sống của mình trong thời gian qua, để sống đẹp
hơn cho đời, làm cho tất cả thành viên hiểu biết nhau hơn, để thành tâm
nhắc nhở những việc chưa hay, tuyên dương những điều tốt đẹp trong sinh
hoạt và cuộc sống.

+ Để vui thân ái sau một ngày trại bằng lời ca, tiếng hát, bằng nhiều
điệu múa hân hoan trong giọng nói tiếng cười hồn nhiên và sảng khoái.

+ Để kết đoàn trong vòng tay kết chặt, để tạo cho nhau niềm cảm mến và khắc lại những kỷ niệm không phai.

+ Để truyền đi lòng cao thượng và đọng lại trong mỗi trái tim lòng nhân ái.

+ Để từng lá cây, ngọn cỏ, tiếng sóng vỗ bờ, những ngôi sao trên cao và
không gian bao la bên ngọn lửa mang lại cho mọi người những mối giao
hòa bất tận.


MỤC ĐÍCH TỔ CHỨC LỬA TRẠI CHO THANH THIẾU NIÊN

Hoạt động lửa trại nhằm tới việc giáo dục và huấn luyện ngay trong lúc
vô tư vui chơi và nghỉ ngơi thư giãn. Nó chẳng những tạo sự giao hòa
giữa con người và vạn vật, mà còn là dịp nhằm làm phát triển trí tưởng
tượng, óc quan sát, năng khiếu nghệ thuật, khả năng giao tiếp, ứng xử...

Bên ánh lửa bập bùng kỳ ảo của đêm lửa trại, tất cả mọi người, từ người
năng động đa năng hay người quen sống khép kín, còn mặc cảm kém tài,
đều có thể hòa nhập với nhau trong những trò chơi nhỏ lý thú, hát những
bài ca sinh hoạt, hoặc trình diễn những tiết mục văn nghệ bỏ túi đôi
khi hết sức buồn cười nhưng lại thấm thía sâu xa...

Thật là sung sướng sau mỗi ngày hoạt động hoặc họp bạn vui chơi hết
mình, giờ đây, cá nhân mỗi người cũng như cả tập thể đội, nhóm được
cười đùa ca hát thoải mái.

Còn gì hơn quanh đống lửa trại được nghe những mẩu chuyện lịch sử hào
hùng của dân tộc, những truyền thống tự hào của quê hương, đoàn thể và
của đội nhóm mình thông qua lời kể rưng rưng cảm động của những người
đi trước.

Cũng có khi nhân bầu khí khoáng đạt bên đống lửa, anh em có thể đóng
góp thẳng thắn cho nhau trong tinh thần yêu thương và cảm thông, qua
những vở hài kịch châm biếm dí dỏm.

Như vậy, những đêm lửa trại vừa giúp phát triển các khả năng tự nhiên,
lại vừa gợi mở và nuôi dưỡng một cách âm thầm một chiều sâu nhân bản
trong lòng tất cả mọi người.

Tùy từng lứa tuổi, các đêm lửa trại được tổ chức với nhiều hình thức
khác nhau, đáp ứng nhu cầu tinh thần và thích hợp với điều kiện tâm
sinh lý của từng đối tượng.

NGUYÊN TẮC CĂN BẢN

Lửa trại vốn là tổng hợp của 3 yếu tố:

- Lửa - khung cảnh - con người, cũng là mang ý nghĩ giáo dục theo tinh
thần nguyên thủy: Văn minh - thiên nhiên - chiến thắng - ấm cúng - tâm
sự - nghỉ ngơi (tránh các hoạt động phi văn hóa, phản giáo dục).

- Lửa trại cần tránh nơi đông đúc, ồn ào để mọi thành viên có thể tự do bộc lộ khả năng, ý kiến...

- Lửa trại phải tổ chức cho các thành viên đều được tham gia, tránh sự thụ động chỉ ngồi xem, hưởng thụ.

- Lửa trại có những nguyên tắc thực hành để đảm bảo được ý nghĩa: diễn
tả được những tình cảm, công việc của những người cùng quây quần xung
quanh đống lửa.

- Lửa trại không phải là sân khấu văn nghệ mà là cuộc hội họp, gặp gỡ,
trao đổi quanh lửa của các bạn bè vào buổi tối. (Ngoại trừ trường hợp
tổ chức Lửa trại nghệ thuật).

- Nên tập trung tới lửa trại toàn bộ những người chung sống ở đất trại,
trong cùng đội nhóm, nếu không lửa trại sẽ mất đi ý nghĩa của nó, hoặc
biến thành một cuộc biểu diễn văn nghệ đơn thuần.

- Tôn trọng tinh thần của khung cảnh. Đừng làm điều gì không ăn nhịp
với cảnh sắc tinh thần của tập thể để mất đi phần thích thú, bổ ích,
tao nhã.

- Lửa trại phải diễn ra vào ban đêm, không phải vào lúc còn sáng và
cũng không bắt đầu còn tranh tối tranh sáng. Lửa trại là chỗ sáng nhất
của đêm tối, qui tụ mọi nhãn quang của những người ngồi chung quanh bởi
tối trời, bởi giá lạnh, bởi nỗi hãi sợ hay tình thân ái.

- Lửa trại phải là công việc chung cuối cùng trong ngày hoạt động và
cũng là công việc cá nhân cuối cùng. Tham gia lửa trại chính là lúc mỗi
người nghỉ ngơi, di dưỡng tinh thần, bù lại mọi cố gắng trong ngày làm
việc đầy đủ, sinh động, đây cũng là lúc tĩnh tâm tưởng niệm, lúc tâm
tình cởi mở.

- Có thể dùng những phút cuối cùng của đám than hồng trong đêm tối để làm lễ tĩnh tâm cho một vài trại sinh sau lễ lửa tàn.








__________________